Instalacja fotowoltaiczna, aby była opłacalna, musi być dobrze przemyślana, niezależnie od jej skali. W sieci istnieje wiele kalkulatorów fotowoltaicznych, które mogą pomóc w oszacowaniu opłacalności. Jednak nie wszystkie z nich uwzględniają wiele zmiennych potrzebnych do obliczenia opłacalności instalacji fotowoltaicznej.

W dalszej części tekstu omówimy finansowe aspekty energii słonecznej. Oprócz projektu instalacji fotowoltaicznej, analiza finansowa jest ważną częścią procesu inwestycyjnego. Nawet jeśli wszystkie warunki nie są jasne, kalkulator nie da nam dokładnej odpowiedzi.

Czym w ogóle jest opłacalność instalacji fotowoltaicznej? 

Kalkulatory mogą nam tylko powiedzieć, na przykład, kiedy zwróci się koszt mikroinstalacji PV lub ile kosztuje instalacja komercyjnego systemu PV. Prosumenci będą mieli inne pojęcie o opłacalności i opłacalności inwestycji w system solarny niż komercyjni operatorzy farm fotowoltaicznych działający na zasadach rynkowych lub w ramach aukcji OZE organizowanych przez Urząd Regulacji Energetyki.

Koszty farmy fotowoltaicznej

W pierwszej kolejności musimy zastanowić się nad kosztami instalacji fotowoltaicznych i ich skalowaniem. Jest to koszt jednorazowy, który ponosimy na początku. Koszt ten jest uzależniony od wielu czynników, w tym od mocy instalacji. W poniższych zestawieniach skupimy się na koszcie minimalnym. Nie będziemy uwzględniać droższych opcji, takich jak trackery solarne.

Przydomowa mikroinstalacja nie jest droga, ponieważ pobór mocy jest niewielki. Średni koszt jednego kilowata instalacji solarnej to 4-6 tys. zł. System o mocy znamionowej 3,35 kW kosztuje 16 tys. zł. W cenę instalacji wliczony jest montaż systemu na dachu, a także niezbędna instalacja elektryczna, inwerter oraz podłączenie do sieci energetycznej domu.

Trudniej jest oszacować koszty większych inwestycji. Duża komercyjna farma fotowoltaiczna o mocy 1MW montowana na gruncie kosztuje od 2,7 mln do 2,9 mln zł. Jest to znacznie niższy koszt niż w przypadku mikroinstalacji fotowoltaicznej, która może kosztować od 2,7 do 2,9 mln zł za 1kW. Największą część tej inwestycji stanowią moduły fotowoltaiczne. Konstrukcja, na której umieszcza się moduł fotowoltaiczny jest drugim co do wielkości kosztem, wynoszącym około 1/4 kosztów. Zamiast niej można zastosować np. trackery solarne. Jednak wtedy całkowity koszt systemu może wzrosnąć nawet o ponad 100%. Ilość produkowanej energii elektrycznej jest również o 40% wyższa. Inwestycja w trackery jest zwykle bardziej opłacalna niż instalacja większej ilości modułów fotowoltaicznych, zwłaszcza jeśli nasza farma fotowoltaiczna ma niewielką powierzchnię maksymalną.

Farma fotowoltaiczna generuje przychody

Gdy system fotowoltaiczny jest już uruchomiony, możemy obliczyć ile nam zarabia. W przypadku przydomowej mikroinstalacji wyliczenie to jest proste. Prąd wytworzony przez system fotowoltaiczny jest wykorzystywany do produkcji energii elektrycznej, co z kolei obniża nasze miesięczne rachunki za prąd.

Przy odpowiednim nasłonecznieniu modułów PV przyjmuje się, że każdy 1 kW energii z systemu fotowoltaicznego daje około 1000 kWh rocznie. Moc 3,35kW, o której przed chwilą wspomnieliśmy, może obniżyć Twoje roczne rachunki za prąd o około 1800 do 2250 zł w zależności od sprzedawcy i dystrybutora energii elektrycznej.

Obliczenia dla komercyjnej instalacji fotowoltaicznej są jeszcze prostsze. URE organizuje aukcje OE, na których ustalane są ceny za energię elektryczną wytwarzaną z tych systemów. Ceny energii elektrycznej wahały się w 2019 roku od 269 zł do 327 zł/MWh. Średnia cena wyniosła 318 polskich złotych/MWh. W tym roku możemy spodziewać się podobnych ofert. Ceny te obowiązują dla instalacji OZE, których maksymalna moc wynosi 1 MW.

Farma o mocy 1MW produkuje rocznie około 1100 MWh. Daje to przychód w wysokości 355 tys. zł rocznie, bazując na średniej cenie aukcyjnej w 2019 r. Przychód ten powinny pomniejszyć koszty stałe, na które składają się podatki oraz zużycie energii na potrzeby własne, ubezpieczenie, a także koszty związane z eksploatacją instalacji (czyszczenie, konserwacja itp.). Na poziomie 72 tys. zł. Daje to roczny dochód w wysokości 279 tys. zł.

Aby obliczyć dochód niezbędny do określenia opłacalności inwestycji, należy obliczyć okres zwrotu nakładów. Okres zwrotu dla domowej instalacji o mocy 3,35 kW wynosi poniżej pięciu lat i nieco ponad sześć lat. Średni okres zwrotu dla komercyjnej instalacji o mocy 1MW wynosi około ośmiu lat. Te okresy zwrotu są krótsze niż oczekiwana żywotność systemu PV. Domowa mikroinstalacja solarna może pracować do 20 lat, podczas gdy komercyjna instalacja PV będzie działać najwyżej 15 lat. Jest to okres, na który podpisywana jest umowa z URE w systemie aukcyjnym.

Ograniczenia w sprzedaży energii elektrycznej z farm fotowoltaicznych

Instalacje komercyjne objęte są progiem 1MW. Elektrownie, które przekraczają ten próg otrzymują niższe ceny energii elektrycznej. Nie oznacza to, że wielkoskalowe systemy fotowoltaiczne powinny być zakazane. Problemem jest brak możliwości skalowania systemu w stosunku do wiatraków, które są lepiej przystosowane do tak dużych instalacji.

W przypadku domowych mikroinstalacji fotowoltaicznych istnieją dwa ograniczenia. Wielkość systemu jest ograniczona powierzchnią dachu, na którym najczęściej znajdują się baterie słoneczne. Programy dotacji dla fotowoltaiki lub domowych systemów energii odnawialnej również mają ograniczenia. Są one jednak dość duże, dlatego mój aktualny limit dla fotowoltaiki wynosi 10 kW.

Istnieje wiele sposobów na finansowanie fotowoltaiki

Inwestycja w fotowoltaikę jest zawsze kosztowna, niezależnie od jej skali. Przydomowa mikroinstalacja może być kosztownym wydatkiem, podobnie jak inwestycja w komercyjną farmę słoneczną o mocy setek kilowatów. Ważne jest, aby zrozumieć, jakie dotacje są dostępne dla takich systemów.

Dotacja jest wliczona w środki przeznaczone na zakup dużych instalacji OZE. Ceny ustalane są na aukcjach prowadzonych przez URE. Wygrywa najkorzystniejsza (najniższa) oferta. Kontrakty są ważne przez 15 lat. Gwarantuje to sprzedaż i cenę energii elektrycznej. W tym przypadku do finansowania zakupu wykorzystywane są środki inwestora lub kredyty bankowe.

Prosument to odbiorca energii elektrycznej. Odbiorca i producent energii elektrycznej w ramach jednego podmiotu. W tym przypadku programy dopłat takie jak Mój Prąd lub jego następcy, które są przewidziane na 2021 rok, preferencyjne opcje kredytowe oraz tzw. ulga termomodernizacyjna pozwalają na odpisanie wydatków np. na fotowoltaikę są wyłączone z podstawy obliczenia podatku dochodowego.